Στόχοι έρευνας

Τόσο μεθοδολογικά όσο και θεωρητικά ακολουθούμε μια καινοτόμα αν και σύνθετη προσέγγιση. Παρόλα αυτά μια συζήτηση μεταξύ παρόντος και παρελθόντος μπορεί να προσφέρει μια κριτική προσέγγιση και έναν ουσιαστικό αναστοχασμό πάνω σε έννοιες που στις μέρες μας φαίνονται δεδομένες. Τους τελευταίους μήνες του έργου σκοπεύουμε να συνθέσουμε το υλικό που συγκεντρώθηκε από την παράλληλη έρευνα στις δύο περιόδους και να σκεφτούμε ξανά τα αφετηριακά ερωτήματα και τους βασικούς άξονες:

Να αναλύσουμε τι εννοιολογείται ως κρίση, πότε, πώς, από ποιούς και πώς αυτή η εννοιολόγηση βρίσκεται σε διαλεκτική σχέση με δημόσιους λόγους, πολιτικές, υπερεθνικές και τοπικές κοινωνικοοικονομικές σχέσεις. Για παράδειγμα, με μια πρώτη ματιά στους αριθμούς των προσφύγων βλέπουμε πως η “κρίση” του 1922-24 σήμανε την εγκατάσταση πάνω από ενός εκατομμυρίου ανθρώπων σε μια χώρα με πληθυσμό πέντε εκατομμυρίων (Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας 1933). Το 2015 περίπου ίδιος αριθμός ανθρώπων έφτασε σε ολόκληρη την Ευρώπη, με μόλις 67.000 πρόσφυγες να εγκαθίστανται στην Ελλάδα, μια χώρα με πληθυσμό περίπου δέκα εκατομμυρίων (HellenicRepublicGeneralSecretariatforMediaandCommunication 2017). Με αυτή την πρώτη ανάγνωση μπορούμε να δούμε πως η εννοιολόγηση ενός γεγονότος ως “κρίση” δεν είναι ούτε ουδέτερη, ούτε δεδομένη αλλά εμπλέκεται με τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές σχέσεις της εποχής της.
Να σκεφτούμε κριτικά γύρω από τις Ανθρωπιστικές Οργανώσεις που κινητοποιούνται σε περιόδους κρίσεων. Να σκεφτούμε εάν και με ποιούς τρόπους η αναγκαία βοήθεια και πρόνοια συνοδεύεται από άλλες, πιο σιωπηρές διαδικασίες και πρακτικές που έχουν να κάνουν με την ΜΚΟποίηση των κοινωνικών πολιτικών του κράτους αλλά και την απο-πολιτικοποίηση και από-ιστορικοποίηση των μαζικών μετακινήσεων και των ίδιων των προσφύγων (Malkki 1996).
Να εξετάσουμε τους τρόπους με τους οποίους, σε διαφορετικές περιόδους, κατασκευάζεται η φιγούρα του/της πρόσφυγα και ποιά χαρακτηριστικά της αποδίδονται: με ποιούς τρόπους ο/η πρόσφυγας γίνεται αντικείμενο πολιτικής διαχείρισης αλλά και αντικείμενο λόγου/γνώσης από διαφορετικούς φορείς και δρώντες -από κυβερνήσεις, κρατικές υπηρεσίες, ανθρωπιστικές οργανώσεις, δημοσιογράφους, ερευνητές κ.α. Αν, για παράδειγμα, στις μέρες μας η κοινή πρόσληψη του πρόσφυγα είναι ο/η πολιτισμικά, γλωσσικά, εθνικά και θρησκευτικά “άλλος/η”, έχει ενδιαφέρον να δημιουργήσουμε έναν συσχετισμό με μια περίοδο που ο/η πρόσφυγας ήταν “ίδιος/α”.
Να σκεφτούμε σε μια αναλογία τους τρόπους διαχείρισης των προσφυγικών “κρίσεων” στις δύο αυτές περιόδους. Ποιοί φορείς ενεπλάκησαν, πόσα χρήματα ξοδεύτηκαν και για ποιούς λόγους, πως οργανώθηκε η εγκατάσταση και με τί στόχους και αποτελέσματα. Να σκεφτούμε, δηλαδή, πώς αρθρώνονται οι πολιτικές και οικονομικές προτεραιότητες σε διαφορετικές περιόδους γύρω από τη διαχείριση των μαζικών μετακινήσεων πληθυσμών.